Adrenalina w autowstrzykiwaczach ponownie refundowana. Od lipca 2025 roku pacjenci zagrożeni wstrząsem anafilaktycznym będą mogli korzystać z refundacji na ten preparat, co znacząco poprawi jego dostępność i obniży koszty leczenia. To ważna zmiana dla osób z alergiami, które potrzebują szybkiego działania ratującego życie leku (więcej o alergiach w sekcji Alergia).
Co to jest lek EpiPen i jak działa?
EpiPen to specjalistyczny autowstrzykiwacz zawierający epinefrynę (adrenalinę), który pozwala na błyskawiczne podanie leku w nagłych przypadkach anafilaksji. Adrenalina jest naturalnym hormonem, który działa stymulująco na współczulny układ nerwowy, co powoduje:
- zwiększenie częstości i siły skurczów serca,
- podniesienie ciśnienia krwi przez skurcz naczyń krwionośnych,
- rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli, co ułatwia oddychanie i zmniejsza duszność,
- hamowanie uwalniania mediatorów alergicznych, co redukuje obrzęk i reakcje zapalne.
Mechanizm działania polega na szybkim wiązaniu adrenaliny z receptorami alfa- i beta-adrenergicznymi, co wywołuje wymienione efekty fizjologiczne, niezbędne w sytuacji zagrażającej życiu. Autowstrzykiwacz jest tak skonstruowany, że umożliwia podanie precyzyjnej dawki adrenaliny bez konieczności posiadania specjalistycznej wiedzy medycznej, co pozwala ratować życie nawet przez świadków zdarzenia.
Kto powinien mieć lek EpiPen?
EpiPen jest wskazany dla osób zagrożonych nagłymi, ciężkimi reakcjami alergicznymi, takimi jak:
- alergie na jad owadów (osy, pszczoły), które często powodują wstrząs anafilaktyczny,
- alergie pokarmowe (np. orzechy, ryby, mleko),
- reakcje alergiczne na leki,
- anafilaksja idiopatyczna lub wywołana innymi czynnikami (np. wysiłkiem fizycznym).
Posiadanie leku EpiPen jest szczególnie zalecane osobom, które miały już w przeszłości poważne reakcje alergiczne lub u których lekarz zdiagnozował wysokie ryzyko anafilaksji. Refundacja obejmuje zarówno EpiPen Junior (dla dzieci), jak i EpiPen Senior (dla dorosłych), co zapewnia dopasowanie dawki do wieku i masy ciała pacjenta.
Refundacja leku EpiPen – co to oznacza dla pacjentów?
Od lipca 2025 roku zarówno EpiPen Jr., jak i EpiPen Senior będą dostępne na receptę z refundacją na poziomie 50%, co oznacza znaczne zmniejszenie kosztów dla pacjentów. Decyzja Ministerstwa Zdrowia o refundacji została ogłoszona 12 czerwca 2025 roku i opiera się na rozmowach z producentami, które miały na celu poprawę dostępności tego kluczowego leku.
Dlaczego refundacja jest tak istotna?
Do końca 2024 roku refundowana była adrenalina w postaci preparatu Adrenalina WZF, jednak jej produkcja została zakończona, a lek zniknął z listy refundowanych leków. W efekcie na rynku pozostał tylko preparat pełnopłatny, co utrudniało dostęp zwłaszcza rodzinom i pacjentom o ograniczonych środkach finansowych.
Problem z dostępnością nasilał się szczególnie w sezonie wiosenno-letnim, gdy rośnie liczba ukąszeń owadów i innych alergenów, a ryzyko ciężkich reakcji alergicznych jest najwyższe. Refundacja leku EpiPen ma na celu zniwelowanie tego deficytu i ułatwienie pacjentom dostępu do leku, który może uratować życie w sytuacji nagłej.
Jakie są korzyści z używania leku EpiPen?
Lek EpiPen pozwala na błyskawiczne podanie adrenaliny w przypadku wstrząsu anafilaktycznego, co jest niezbędne do zatrzymania postępujących objawów. Umożliwia to nawet osobom bez medycznego przygotowania udzielenie pierwszej pomocy. Zgodnie z nowymi przepisami nauczyciele i opiekunowie wycieczek mogą już podać adrenalinę dzieciom w nagłych przypadkach (Ustawa z dnia 24 kwietnia 2025 r. o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym).
Wytyczne zalecają, aby osoby zagrożone posiadały przynajmniej dwa autowstrzykiwacze: jeden do natychmiastowego użycia, a drugi na wypadek konieczności podania kolejnej dawki, jeśli objawy nie ustąpią lub powrócą.
Co zrobić, jeśli po użyciu adrenaliny objawy nie ustępują?
Jeśli objawy anafilaksji nie ustępują po pierwszym podaniu adrenaliny, kluczowe jest szybkie i zdecydowane działanie. Oto zalecane kroki postępowania w takiej sytuacji:
- Przerwij narażenie na czynnik wywołujący reakcję - jeśli nie zostało to zrobione wcześniej, usuń lub odsuń osobę od alergenu powodującego wstrząs.
- Ułóż osobę w pozycji leżącej - z nogami lekko uniesionymi, co poprawi krążenie krwi. Jeśli występują trudności z oddychaniem, można ułożyć osobę w pozycji półsiedzącej, aby ułatwić oddychanie.
- Wezwij natychmiast pomoc medyczną - zadzwoń pod numer alarmowy 112 lub 999 i poinformuj, że podejrzewasz wstrząs anafilaktyczny oraz że podano adrenalinę.
- Zapewnij dostęp świeżego powietrza - rozluźnij ciasne ubranie i upewnij się, że nic nie utrudnia oddychania.
- Monitoruj oddech i świadomość osoby poszkodowanej - w przypadku zatrzymania oddechu lub utraty przytomności rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO).
- Podaj drugą dawkę adrenaliny - jeśli po 5–15 minutach od pierwszego podania objawy nadal się utrzymują lub nasilają, użyj kolejnego autowstrzykiwacza EpiPen, jeśli jest dostępny.
- Nie podawaj jedzenia ani picia - szczególnie jeśli osoba ma trudności z oddychaniem lub jest nieprzytomna, aby zapobiec ryzyku zadławienia
- Pozostań z poszkodowanym do przyjazdu służb ratunkowych - obserwuj stan osoby i przekaż ratownikom wszelkie informacje o przebiegu zdarzenia oraz podanych lekach.
Pamiętaj, że anafilaksja to stan zagrożenia życia, wymagający szybkiej interwencji i profesjonalnej opieki medycznej nawet po ustąpieniu objawów.
Podsumowanie
Powrót refundowanej adrenaliny w autowstrzykiwaczach EpiPen do aptek to kluczowy krok w poprawie bezpieczeństwa osób z alergiami w Polsce. Refundacja umożliwia pacjentom dostęp do skutecznego, szybkiego i prostego w użyciu leku ratującego życie, szczególnie w krytycznych sytuacjach anafilaktycznych. Dzięki temu każdy zagrożony ciężką reakcją alergiczną będzie miał większe szanse na szybką pomoc.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Co to jest EpiPen i jak działa?
EpiPen to automatyczny autowstrzykiwacz zawierający adrenalinę, który natychmiast rozkurcza mięśnie oskrzeli, podnosi ciśnienie krwi i poprawia krążenie, ratując życie podczas anafilaksji.
Kto powinien mieć EpiPen?
Pacjenci z historią ciężkich reakcji alergicznych na jad owadów, pokarmy lub leki oraz osoby zdiagnozowane jako narażone na anafilaksję.
Jak stosować EpiPen?
Autowstrzykiwacz należy podać w udo, przez ubranie lub bezpośrednio na skórę, po czym natychmiast wezwać pomoc medyczną.
Czy EpiPen jest refundowany?
Tak, od lipca 2025 roku EpiPen Jr. i Senior będą refundowane na poziomie 50%.
Jak długo działa adrenalina po podaniu EpiPen?
Adrenalina działa szybko, ale jej efekt może utrzymywać się tylko około 10–20 minut, dlatego niezbędne jest szybkie wezwanie pomocy medycznej.
Jakie są objawy konieczności użycia adrenaliny?
Nagłe trudności z oddychaniem, obrzęk twarzy lub gardła, świszczący oddech, silna wysypka, zawroty głowy, znaczne osłabienie i omdlenie lub spadek ciśnienia krwi.
Czy EpiPen można stosować u dzieci i dorosłych?
Tak, dostępne są wersje Junior dla dzieci oraz Senior dla dorosłych, z odpowiednio dobranymi dawkami adrenaliny.
Jak przechowywać wstrzykiwacz EpiPen?
W temperaturze pokojowej, z dala od światła i wilgoci, nigdy nie zamrażać ani nie wystawiać na wysokie temperatury.
Czy adrenalina ma skutki uboczne?
Tak, możliwe skutki uboczne to m.in. kołatanie serca, drżenie rąk, pocenie się, niepokój lub ból głowy. W sytuacjach ratunkowych korzyści przewyższają ryzyko.
Kto może podać adrenalinę – jakie są zmiany prawne?
Zgodnie z nowymi przepisami, nauczyciele, opiekunowie wycieczek i świadkowie zdarzenia mają prawo podać adrenalinę osobom zagrożonym anafilaksją, co zwiększa bezpieczeństwo dzieci i dorosłych w sytuacjach nagłych.
